Καρολίδης, Παύλος

(Ανδρονίκειο Καππαδοκίας 1849 – Αθήνα 1930). Ιστορικός, πολιτικός και πανεπιστημιακός. Μετά τις εγκύκλιες σπουδές του στη Μεγάλη του Γένους Σχολή της Κωνσταντινούπολης και στην Ευαγγελική Σχολή της Σμύρνης, σπούδασε φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και μετεκπαιδεύτηκε στη Γερμανία. Δίδαξε στην Κωνσταντινούπολη και στη Σμύρνη έως το 1886, οπότε εγκαταστάθηκε στην Αθήνα. Τον ίδιο χρόνο διορίστηκε υφηγητής και το 1893, μετά τον θάνατο του Κωνσταντίνου Παπαρρηγόπουλου, καθηγητής της γενικής ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Μετά την επανάσταση των Νεοτούρκων έγινε μέλος της τουρκικής βουλής ως βουλευτής Αϊδινίου (1908-12). Οι πρωτοβουλίες του κατά την περίοδο αυτή και γενικά η πολιτική γραμμή που ακολούθησε προκάλεσαν πολλές αντιδράσεις και επικρίσεις στην Ελλάδα, καθώς ο Κ. πίστευε ότι η πραγμάτωση της Μεγάλης Ιδέας έπρεπε και ήταν δυνατόν να επιτευχθεί όχι με πόλεμο αλλά με την ειρηνική διείσδυση των Ελλήνων στον τουρκικό πολιτικό και κοινωνικό βίο και την ανάδειξή τους σε κυρίαρχο παράγοντα μέσα στην Οθωμανική αυτοκρατορία. Στο μεταξύ, μετά την έκρηξη του Ά Βαλκανικού πολέμου, μετέβη στη Γερμανία, απ’ όπου επέστρεψε στην Αθήνα το 1915 και συνέχισε την πανεπιστημιακή του καριέρα. Απολύθηκε για πολιτικούς λόγους το 1918 και διορίστηκε στην ίδια θέση μετά από δύο χρόνια. Το συγγραφικό έργο του Κ. είναι ογκώδες. Έγραψε μεγάλες ιστορικές συνθέσεις, μνημεία πολυμάθειας, οι οποίες όμως μειονεκτούν από την άποψη του ύφους της επιστημονικής μεθόδου και της βιβλιογραφικής τεκμηρίωσης. Τα κυριότερα έργα του είναι: Ιστορία του ΙΘ’ αιώνος, 1814-92 (1892, 3 τόμοι), Σύγχρονος ιστορία των Ελλήνων και των λοιπών λαών της Ανατολής από το 1891 μέχρι το 1921 (1922-29, 7 τόμοι), Ιστορία της Ελλάδος από της υπό των Οθωμανών αλώσεως της Κωνσταντινουπόλεως μέχρι της βασιλείας Γεωργίου του Α’ (1925), Παγκόσμιος Ιστορία μετά εισαγωγής εις τας ιστορικάς εν γένειμελέτας (1926-30, 4 τόμοι, που καλύπτουν την προϊστορική περίοδο). Ο Κ. επιμελήθηκε επίσης την τέταρτη και πέμπτη έκδοσης της Ιστορίας του Παπαρρηγόπουλου και την εμπλούτισε με πολλές υποσημειώσεις και προσθήκες, των οποίων όμως η χρησιμότητα αμφισβητήθηκε.